مدارک لازم برای فروش خودرو
اگر فکر میکنید فروش خودرو یعنی پیدا کردن خریدار، گرفتن پول و تحویل سوییچ باید بگویم که کمی عجله کردهاید. هر سال هزاران معامله خودرو به خاطر نبود یک برگه، تسویهحساب فراموششده یا امضایی ناقص به مشکل میخورد.
بعضی از این مشکلات آنقدر پیچیده میشوند که پای دادگاه و وکیل و چند ماه درگیری وسط میآید. پس قبل از هرکاری این راهنمای بلاگ تپسی را بخوانید تا با همه مدارک لازم برای فروش خودرو آشنا شوید.
مدارک لازم برای فروش خودرو چیست؟
فرقی نمیکند ماشین مورد نظر وانت پیکانی با چند دهه عمر است یا لندکروزی چندین میلیارد تومانی؛ باید قبل از تعویض پلاک مدارک زیادی را آماده کنید که در این بخش به آنها میپردازیم.
1. کارت خودرو
در کارت خودرو شماره شاسی، شماره موتور، کد VIN و مشخصات مالک درج شده است. در مراکز تعویض پلاک شمارههای درجشده در کارت را با خودرو تطبیق میدهند.
اگر شمارهها یکی نباشد، نقلوانتقال متوقف شده و حتی شاید ماشین توقیف شود یا در صورت مفقودی کارت، باید مانند برگ سبز کارت المثنی تهیه شود.
بیشتر بخوانید: بهترین زمان خرید خودرو
2. برگ سبز خودرو (سند مالکیت)
برگ سبز از نظر نیروی انتظامی سند رسمی مالکیت خودرو است و بدون آن انتقال مالکیت ممکن نیست. اگر برگ سبز گم شده، باید قبل از هر کاری به مرکز تعویض پلاک مراجعه و المثنی بگیرید.
3. سند کارخانه یا سند قطعی قبلی
سند کمپانی را شرکت سازنده صادر میکند و مشخصات فنی کامل خودرو در آن ثبت شده. هربار که خودرو در دفترخانه به نام کسی زده میشود، یک برگ به این سند اضافه میشود.
تعویض پلاک بدون سند کمپانی انجام میشود اما گاهی مراجع قضایی کسی را مالک میدانند که سند کمپانی بهنام اوست. پس این سند را دستکم نگیرید.
4. بیمهنامه شخص ثالث معتبر
ماشین بدون بیمه شخص ثالث معتبر حتی اجازه تردد هم ندارد چه رسد به اینکه تعویض پلاک شود. بیمهنامه باید تا زمان انتقال مالکیت حداقل یک روز اعتبار داشته باشد.
پس اگر منقضی شده با توجه به نرخ بیمه شخص ثالث ۱۴۰۴ آن را تمدید کنید.
5. برگه معاینه فنی معتبر (برای خودروهای مشمول)
اگر بیش از چهار سال از عمر خودرو (برای تاکسیها یک سال) گذشته باشد، ارائه گواهی معاینه فنی معتبر الزامی است.
همانطور که در مطلب شرایط گرفتن معاینه فنی خودرو سال ۱۴۰۴ گفتیم، برای خودروهای صفر یا کمکارکرد که کمتر از چهار سال سن دارند، این مدرک لازم نیست.
6. کارت ملی و شناسنامه مالک
اولین و بدیهیترین چیزی که باید همراه داشته باشید، مدارک شناسایی است. فروشنده باید اصل کارت ملی و شناسنامه را به مرکز تعویض پلاک ببرد.
کپی قبول نیست و بدون اصل مدارک، کارمند پشت باجه پرونده را نگاه هم نمیکند.
برگ مفاصاحساب جرایم در صورت وجود بدهی
هیچکس دوست ندارد ماشین بخرد و فردا صبحش بفهمد یک میلیون تومان جریمه پرداخت نشده یا عوارض شهرداری روی پلاک ثبت شده است.
پس قبل از تعویض پلاک باید جرایم و عوارض خودرو به طور کامل تسویه شده باشد.
| نوع تسویه | توضیحات | روش پرداخت |
| خلافی خودرو | تمام جریمههای پرداختنشده باید تسویه شوند. | اپلیکیشن پلیس من یا دفاتر پلیس +۱۰ |
| عوارض شهرداری | عوارض سالانه باید تا سال جاری پرداخت شده باشد. | سامانههای شهرداری مثل «تهران من» یا «شهرزاد» |
| مالیات انتقال | یک درصد ارزش روز برای خودروهای داخلی و ۲ درصد برای خارجیها | هنگام تعویض پلاک محاسبه و پرداخت میشود. |
مدارک لازم برای خریدار خودرو هنگام معامله
اگر بهعنوان خریدار خودرو قصد معامله دارید، برای تعویض پلاک این مدارک را همراهتان ببرید.
بیشتر بخوانید: نکات خرید خودرو تصادفی
· کارت ملی خریدار
خریدار هم مانند فروشنده باید اصل کارت ملی و شناسنامه را به مرکز تعویض پلاک ببرد. کپی قبول نیست و بدون اصل مدارک کارتان پیش نمیرود.
· شماره شبا برای واریز وجه انتقال سند
خریدار باید شماره شبای بانکی معتبر به نام خودش داشته باشد. هزینههای مربوط به تعویض پلاک و مالیات نقلوانتقال از طریق درگاههای بانکی پرداخت میشود و داشتن حساب فعال ضروری است.
· حضور فیزیکی یا داشتن وکالتنامه قانونی
اگر خریدار نمیتواند به مرکز تعویض پلاک برود، باید وکالتنامه محضری داشته باشد. این وکالتنامه در دفاتر رسمی تنظیم شده و به وکیل اجازه تعویض پلاک و انتقال سند میدهد.
وکیل هم باید مدارک شناسایی را همراه داشته باشد.
خریدار باید احراز محل سکونت را انجام داده باشد که از طریق سامانه «سخا» و با بارگذاری مدارکی مثل سند ملک، اجارهنامه یا جواز کسب انجام میشود.
مراحل فروش خودرو و انتقال سند
بعد از آماده کردن مدارک لازم نوبت به انتقال رسمی میرسد که در ادامه مراحل آن را مرور میکنیم.
| مراحل | توضیحات |
| توافق اولیه و کارشناسی | بررسی قیمت و سالم بودن بدنه، جلوگیری از اختلاف بعدی. |
| استعلام خلافی و بدهی | تسویه جرایم، خلافی و عوارض شهرداری قبل از انتقال. |
| مراجعه به تعویض پلاک | احراز هویت و تطبیق مدارک خودرو با کارت و برگ سبز. |
| فک و نصب پلاک جدید | پلاک قدیمی برداشته، پلاک جدید به نام خریدار نصب میشود. |
| دریافت برگ سبز جدید | برگ سبز جدید سند رسمی مالکیت خودرو است. |
| مراجعه به دفترخانه (در صورت نیاز) | برای ثبت سند قطعی یا محکمکاری؛ مدارک لازم همراه باشد. |
توافق اولیه، بازدید فنی و کارشناسی بدنه
قبل از هر کاری، خریدار و فروشنده باید روی قیمت به توافق برسند. خریدار از فروشنده میخواهد که خودرو را به کارشناسی بدنه ببرد تا از سالم بودن بدنه و نبود رنگشدگی یا سابقه تصادف مطمئن شود.
این مرحله بسیار مهم است و از بروز اختلاف بعدی جلوگیری میکند.
بیشتر بخوانید: خرید خودرو از بورس کالا
استعلام خلافی و بدهی خودرو
پیش از مراجعه به مرکز تعویض پلاک، فروشنده باید تمام جرایم و خلافیهای خودرو را استعلام و تسویه کند. این کار از طریق اپلیکیشن پلیس من یا دفاتر پلیس +۱۰ انجام میشود. عوارض سالانه شهرداری هم باید تا سال جاری پرداخت شده باشد.
مراجعه به مرکز تعویض پلاک و احراز هویت
فروشنده و خریدار با تمام مدارک لازم به مرکز تعویض پلاک مراجعه میکنند. آنجا هویت طرفین احراز شده و مشخصات خودرو با کارت خودرو و برگ سبز تطبیق داده میشود. اگر همهچیز درست باشد، فرآیند انتقال آغاز میشود.
فک پلاک قدیمی و نصب پلاک جدید برای خریدار
پس از تأیید مدارک پلاک قدیمی از خودرو جدا و پلاک جدید به نام خریدار و بر اساس شهر محل سکونت او صادر و نصب میشود.
از این لحظه به بعد، مسئولیت خلافی و جرایم احتمالی بر عهده خریدار است.
دریافت برگه سبز جدید به نام خریدار
طبق قانون جدید سند زدن خودرو در سال ۱۴۰۴ همان برگ سبز صادرشده توسط پلیس راهور، سند رسمی مالکیت خودرو است.
پس از تعویض پلاک برگ سبز جدید به نام خریدار صادر شده و دیگر نیازی به مراجعه به دفترخانه نیست.
مراجعه به دفترخانه (در صورت نیاز) برای ثبت سند قطعی
هنوز برخی افراد برای محکمکاری یا طبق عادت قدیمی اصرار دارند به دفترخانه بروند. اگر خریدار شما اصرار به اینکار دارد، این مدارک را همراهتان به دفترخانه ببرید:
- برگ سبز جدید (به نام خریدار) که از تعویض پلاک گرفتید
- اصل شناسنامه و کارت ملی هر دو طرف
- اصل بیمهنامه
- کارت خودرو
- تأییدیه نقل و انتقال از مرکز تعویض پلاک (همان برگه سبز جدید)
- رسید پرداخت مالیات نقل و انتقال
هزینه دفترخانه بسته به ارزش ماشین بین ۵۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون تومان است.
مواردی که نیاز به مدارک اضافی دارند
تا اینجا به خودروهایی پرداختیم که سندشان آزاد است و با حضور مالک اصلی معامله میشوند. در بعضی موارد خودرو در رهن است یا با شرایط خاصی برای فروش عرضه شده.
در این شرایط تعویض به شرطی انجام میشود که فروشنده یک سری مدارک اضافی را ارائه کند.
بیشتر بخوانید: ۵ نکته مهم هنگام خرید خودرو کارکرده
فروش خودرو با وکالتنامه
اگر تصمیم به خرید و فروش وکالتی دارید، متن وکالتنامه، مدت تعویض پلاک و مسئولیت خلافی و حوادث بعد از فروش را با دقت تنظیم کنید.
خرید وکالتی ریسکهای زیادی دارد؛ اگر فروشنده ممنوعالمعامله باشد یا خودرو مشکل حقوقی داشته باشد، ممکن است سالها درگیر چالش حقوقی شوید.
فروش خودرو با سند قولنامهای
فروش خودرو با سند قولنامهای یعنی خودرو هنوز به نام فروشنده نیست و فقط یک قولنامه دستبهدست چرخیده. این نوع معامله ریسک بالایی دارد چون اگر مالک اصلی همکاری نکند، انتقال سند ممکن نیست.
در این موارد باید زنجیره قولنامهها کامل باشد و همه طرفها رضایت کتبی بدهند.
فروش خودروهای لیزینگی یا تسهیلاتی
اگر بالای برگ سبز عبارت «در رهن» دیدید، یعنی خودرو وثیقه وام یا لیزینگ است و تا وقتی از رهن خارج نشده مجوز فروش ندارد.
برای فروش این خودروها ابتدا باید با شرکت لیزینگ یا بانک تسویه کنید و نامه فک رهن بگیرید. سپس با این نامه به مرکز تعویض پلاک مراجعه کنید تا عبارت «در رهن» از برگ سبز حذف شود.
فروش توسط وراث (نیاز به گواهی انحصار وراثت)
خودروهای وراثتی نیازمند گواهی انحصار وراثت، مدارک شناسایی همه ورثه و رضایتنامه رسمی آنان است؛ در غیر این صورت سند منتقل نمیشود. همه وراث باید یا حضور داشته باشند یا به یکی از ورثه وکالت محضری بدهند.
نکات مهم برای جلوگیری از مشکلات حقوقی
معامله خودرو در ظاهر ساده اما پر از ریزهکاریهای حقوقی است که نادیده گرفتن آنها میتواند عواقب جدی همراه داشته باشد.
| نکات مهم | توضیحات |
| عدم تحویل خودرو پیش از تعویض پلاک | تا وقتی پلاک بهنام شماست، مسئولیت خلافی و جرایم با شماست. |
| تنظیم قولنامه با ذکر تعهدات | مشخصات خودرو، مبلغ، بیعانه، تاریخ تعویض پلاک و تعهدات طرفین ثبت شود. |
| استفاده از مراکز رسمی برای پول | انتقال امن از طریق بانک، چک رمزدار یا حواله؛ رسید رسمی داشته باشید. |
| دقت در وکالتنامه | محدودیتها را بررسی کنید؛ اجازه فروش، مدت، توکیل به غیر و موارد قانونی رعایت شود. |
عدم تحویل خودرو پیش از تعویض پلاک
خودرو را قبل از تعویض پلاک به خریدار تحویل ندهید. تا وقتی پلاک بهنام شماست، مسئولیت تمام خلافیها، تصادفات و حتی جرایم احتمالی با خودرو بر عهده شماست.
حتی اگر خریدار بیعانه داده، صبر کنید تا روز تعویض پلاک همه چیز یکجا انجام شود.
بیشتر بخوانید: وکالت خرید و فروش خودرو
تنظیم قولنامه با ذکر تمام تعهدات طرفین
اگر قرار است بین توافق اولیه و روز تعویض پلاک فاصله بیفتد، حتماً قولنامهای تنظیم کنید که در آن مشخصات کامل خودرو، مبلغ معامله، مبلغ بیعانه، تاریخ تعویض پلاک و تعهدات هر دو طرف ذکر شده باشد.
این قولنامه در صورت بروز اختلاف مدرک قانونی شماست.
استفاده از مراکز رسمی برای انتقال پول (امنیت معامله)
برای انتقال مبالغ بالا از روشهای امن بانکی استفاده کنید. برای مبالغ چند صد میلیونی تحویل نقدی پول یا جابهجایی ارز دیجیتال ریسک بالایی دارد.
بهتر است در حضور هر دو طرف و در شعبه بانک، چک رمزدار صادر شود یا حواله بزنید تا رسید رسمی داشته باشید.
دقت در وکالتنامهها و محدودیتهای آن
اگر با وکالتنامه کار میکنید، حتماً متن آن را بخوانید. ببینید آیا وکیل اجازه فروش دارد یا فقط اجازه تعویض پلاک؟ آیا وکالتنامه مدتدار است؟ آیا حق توکیل به غیر دارد؟ هر محدودیتی که در وکالتنامه ذکر شده، لازمالاجراست و نادیده گرفتن آن میتواند معامله را باطل کند.
مدارک لازم برای فروش خودرو در یک نگاه
در جدول زیر لیست مدارک لازم برای فروش خودرو را یکجا و همراه با توضیح میبینید:
| نوع مدرک | چه کسی باید بیاورد؟ | نکته مهم |
| کارت ملی و شناسنامه | خریدار و فروشنده | اصل مدارک لازم است؛. |
| برگ سبز خودرو | فروشنده | باید به نام فروشنده باشد؛ بدون آن تعویض پلاک انجام نمیشود. |
| کارت خودرو | فروشنده | برای احراز اصالت خودرو و شماره موتور و شاسی ضروری است. |
| سند کمپانی (در صورت وجود) | فروشنده | برای برخی دعاوی حقوقی ملاک بهتر است همراه داشته باشید. |
| بیمه شخص ثالث معتبر | فروشنده | بدون بیمه معتبر، معامله در مراکز تعویض پلاک پیش نمیرود. |
| برگه معاینه فنی (در صورت لزوم) | فروشنده | برای خودروهای بالای ۴ سال (و تاکسیهای بالای ۱ سال) الزامی است. |
| برگه عدم خلافی | فروشنده | باید خلافی تا روز معامله تسویه شود. |
| رسید عوارض سالانه شهرداری | فروشنده | بدون تسویه عوارض نقلوانتقال ثبت نمیشود. |
| مدارک احراز محل سکونت خریدار | خریدار | از طریق سامانه «سخا» و تأیید پستی آدرس انجام میشود. |
| کارت سوخت | فروشنده | به پلاک تعلق دارد؛ بهتر است همانجا تحویل خریدار شود. |
سوالات متداول
- آیا فروش خودرو بدون برگ سبز ممکن است؟ خیر. برگ سبز از نظر نیروی انتظامی سند رسمی مالکیت خودرو است و بدون آن خریدوفروش غیرقانونی است.
- اگر کارت خودرو گم شده باشد چه باید کرد؟ ابتدا مفقودی را در روزنامه کثیرالانتشار آگهی کنید. پس از ده روز با مدارک شناسایی، بیمه، برگ سبز و برگ عدم خلافی به مرکز تعویض پلاک مراجعه کنید.
- فروش خودرو بدون معاینه فنی امکانپذیر است؟ برای خودروهای صفر یا کمکارکرد که کمتر از چهار سال سن دارند، معاینه فنی لازم نیست. برای بقیه خودروها گواهی معاینه فنی معتبر الزامی است.
- برای فروش خودرو اجارهای چه مدارکی لازم است؟ اگر خودرو از طریق لیزینگ یا اجاره به شرط تملیک خریداری شده و هنوز اقساط آن تمام نشده، ابتدا باید با شرکت لیزینگ تسویه کنید و نامه فک رهن بگیرید.
